WSTĘP
Do napisania i opracowania tego tematu jakim jest agresja skłoniły mnie doniesienia o atakach agresji przez uczniów w mojej klasie. Nieodłącznym elementem wychowania jest dorastanie społeczne .Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka wychowawcza dzieci . Ze słowem agresja związane jest również pojęcie ,, stosowanie przemocy”. Ważne jest , aby każdy nauczyciel reagował na sytuacje związane z przemocą i agresją .Nie reagowanie – to dla uczniów komunikat ,że mają prawo używać przemocy. Jako wychowawca przez dwa lata , w kl. I i II często wpajałam uczniom zasady przeciwko przemocy czy agresji . Zgodnie z moim planem działań wychowawczych zawsze , w toku różnych zajęć , zgodnie z tematyką , a także w miarę potrzeby częściej podkreślałam zasady jakie powinny obowiązywać we wzajemnych stosunkach . To znaczy : . Informować osoby dorosłe i instytucje o przypadkach agresji , . Włączać do ćwiczeń , rozmów ,zadań , wspólnego spędzania czasu uczniów , którzy stoją na uboczu życia klasy , . Starać się pomóc kolegom , którzy stali się ofiarami agresji , . Nie znęcać się nad innymi , . Informować o konsekwencjach wynikających z popełnionych czynów.
Wspólnie z klasą rozmawiałam o tym czy w danym miesiącu występowały przypadki agresji ,przemocy w klasie ,w szkole i poza nią . W klasie III postanowiłam ,że wypowiem walkę -,,agresji ”.Uznałam , że problem ten jest jak najbardziej aktualny. Trzeba o nim mówić i ciągle krytykować złe zachowanie , a akcentować pozytywne postawy .
W dzisiejszym zmaterializowanym świecie , pozbawionym wyrazistych ideałów , zewsząd docierają do nas przykłady złego zachowania , obecnej prawie wszędzie –PRZEMOCY .
CELE W wyniku realizacji procesu nauczania uczeń powinien : . rozpoznać swoje słabe i mocne strony osobowości , które mogą udaremnić nawiązanie kontaktów społecznych , .wykazywać się postawami i zachowaniami świadczącymi o aktywnej postawie w pokonywaniu swoich skłonności do agresji, .wykazywać odpowiedzialność za podejmowanie ryzyka związanego z różnymi rodzajami zachowań w sytuacjach życiowych, .sensownie organizować spędzenie czasu wolnego, .określić swoje predyspozycje psychiczne, . przestrzegać zasady i procedury demokratyczne we wspólnym działaniu w szkole i poza nią.
Poprawa różnych aspektów klimatu społecznego w szkole ( klasie ):
a) pozytywne relacje społeczne, b) pozytywna postawa wobec obowiązków szkolnych, c) lepszy porządek i dyscyplina
TREŚCI PROGRAMU
AGRESJA-to świadoma chęć sprawienia komuś bólu ,wyrządzenia szkody, krzywdy psychicznej lub fizycznej .
Podstawową cechą uczniów agresywnych jest niewątpliwie wybuchowość. Agresywność może przejawiać się w różnych formach . Zwykle przybiera postać :
. napastliwości fizycznej wobec innych ludzi,
. podejrzliwości czy okazywaniu jawnej nieufności innym ludziom,
. urazy wyrażającej się w uczuciu złości czy nawet nienawiści wobec innych ludzi i całego świata za rzeczywiste i urojone krzywdy,
. napastliwości słownej ,czyli kłótni i krzyku,
. napastliwości pośredniej jak złośliwe obmawianie lub niszczenie cudzej własności,
. drażliwości czy gotowości do wyrażania negatywnych odczuć jak :porywczość ,obrażliwość, szorstkość i to z błahych powodów
. negatywizmu ,tj. zachowania opozycyjnego , które przejawia się np.w odmowie współpracy z innymi
. poczuci winy , tzn. odczuwania wyrzutów sumienia , czyli autoagresji .
Agresja ma zawsze swoją przyczynę .Złość dzieci i młodzieży rodzi się najczęściej wtedy ,gdy ich potrzeby nie są zaspokojone ,oczekiwania nie spełnione ,a cele nie osiągnięte .Do podstawowych potrzeb młodego człowieka należą : bycie człowiekiem wartościowym ,społecznie akceptowanym ,z poczuciem przynależności do grupy .
Treści programu:
Kultura języka ,zachowanie ; styl życia : 1.podniesienie poziomu kultury zachowania się, 2.eliminowanie z potocznej mowy uczniów wulgarnego słownictwa, 3.sposoby spędzania czasu wolnego przez dzieci (efektywne wykorzystanie wolnego czasu )
Ćwiczenia :
A )Uczniowie sporządzają wspólną listę zachowań ,które ranią innych ludzi. Każdy indywidualnie zastanawia się , które z wymienionych na liście zachowań i w jakich sytuacjach przejawia się agresją .Uczniowie zastanawiają się jak mogą zrekompensować osobom poszkodowanym swoje postępowanie i zachowanie .Sporządzają listę takich propozycji . Próbują przedstawić niektóre sytuacje w scenkach dramowych
B) Co mnie złości i denerwuje u innych. Uczniowie wpisują na kartce osoby i sytuacje, które wprawiają je w złość ,a następnie poszukują powodów dla których osoby te i sytuacje ich złoszczą i denerwują. Niezwykłą rolę odgrywają różnorodne zabawy integrujące zespół klasowy. Ćwiczenia i zabawy przeciwko agresji pozwalają : dostrzeć agresywne uczucia i wyrazić je ,rozpoznać przyczyny wściekłości i agresji ,uczyć sięlepiej rozumieć siebie samych i innych ludzi .Warunkiem udanego ćwiczenia czy gry jest postaranie się o pełen zaufania klimat w grupie .
Na tablicy uczniowie wpisują jak skutki agresji wpływają na zdrowie,naukę ,pracę stosunki międzyludzkie w szkole i w domu .Na tej podstawie uczniowie wyciągają wnioski i sporządzają bilans zysków i strat wynikających z agresji :
Systematyczne stosowanie technik zachowań asertywnych :
- obrona swoich praw bez uciekania do agresji - racjonalne reagowanie na krzywdę i agresję otoczenia - wyrażanie bez lęku swoich uczuć oraz opinii zarówno pozytywnych ,jak i negatywnych; - wyrażanie oraz negocjowanie swoich praw i oczekiwań wobec innych;
METODY
Podjęcie tych działań jest bardzo trudne i złożone ,jak brak relacji ze strony otoczenia (nauczycieli ,rodziców) może prowadzić do eskalacji zachowań agresywnych, której forma może być coraz bardziej okrutna . Nie można dopuścić ,aby agresja stała się normalnością i uczyniła środowisko szkolne patogennym. Przeciwdziałanie skutkom ,a nie przyczynom przemocy jest efektem bezsilności wobec tego zjawiska .
Aby przyjrzeć się zjawisku agresji w naszej szkole ( klasie ) opierałam się na wypowiedziach ,rozmowach z uczniami ,obserwacji na przerwach i w innych sytuacjach jak wycieczki czy różne zabawy .Przedmiotem mojej obserwacji były zachowania agresywne przejawiane przez uczniów w klasie III. Celem obserwacji było sporządzenie opisu zachowań agresywnych ,dokonania ich analizy ,uwzględniając sytuację w której wystąpiły .Obserwacje miały charakter bezpośredni ,bierny i ukryty ,prowadzona na lekcjach przerwach oraz innych zajęciach szkolnych i imprezach .Umożliwiła mi ona wybranie odpowiednich informacji potrzebnych do opracowania materiału i rozwiązanie postawionego problemu .
FORMY REALIZACJI
● badania ankietowe ●dyskusje nauczycieli ●pedagogizacja rodziców ●lepszy nadzór podczas przerw śródlekcyjnych ●ukazywanie negatywnych i pozytywnych przykładów w tematyce lekcyjnej przedmiotów ●klasowe zebrania rodziców ●rozmowa z uczniami agresywnymi i ich ofiarami ●rozmowy z rodzicami ( rozpoznanie sytuacji rodzinnej ,w szczególności atmosfery życia rodzinnego oraz metod wychowawczych stosowanych przez rodziców ●samoocena ucznia
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
Należy pamiętać że uczeń w procesie wychowania nie jest jedynie biernym przedmiotem oddziaływań wychowawczych ,ale istotą współdziałającą w tym procesie . Zadaniem wychowania nie jest hamowanie wszystkich przejawów agresji dziecka ,lecz skierowanie ich drogi aspołecznej na drogę prospołeczną ,a na miejscu form prymitywnych ,surowych wytworzenie takich form zachowania , które są akceptowane przez społeczeństwo . Szczegółowe poznanie zjawiska agresji ,poszczególnych form i rodzajów oraz uwarunkowań umożliwia podjęcie działań zmierzających do ustalania sposobów jej zapobiegania . Szansę powodzenia pracy profilaktycznej zapewnia jak najwcześniejsze jej rozpoznanie ,aby zaburzone zachowanie nie stało się trwałą cechą osobowości młodzieży gimnazjalnej.
Przewidywane osiągnięcia :
-uczeń dostrzega problemy i wyciąga wnioski , -przewiduję, że realizacja niniejszego programu zmniejszy zachowanie agresywne o ok.50 %, -uczeń przewiduje skutki i przyczyny agresywnego zachowania w stosunkach międzyludzkich, -zwiększenie odpowiedzialności rodziców za negatywne zachowanie swoich dzieci, -uczeń rozróżnia negatywne uczucie związane z agresją
KRYTERIA SUKCESU
Po przeprowadzeniu kilku zajęć i wielu pogadanek na temat zapobiegania agresji – zaobserwowałam poprawę w zachowaniu swoich uczniów : omijanie sytuacji konfliktowych , a reagowanie na czyjąś krzywdę ,milsze zwracanie się do siebie .Uczennica ,która nie była akceptowana w zespole klasowym- bardzo unikała kontaktów z innymi dziećmi w klasie ,nie potrafiła znależć z nimi wspólnego języka –była wręcz odrzucona i nie lubiana przez rówieśników. Przestała być ofiarą agresji .Stała się bardziej otwarta ,stopniowo zcalała się z całą grupą. Niektóre dzieci już nie zwracają się do niej ,,odejdż”, ,,idż się bawić do innych kolegów” ,czy wręcz ,,nie lubię cię”.
Prowadzenie początkowych zajęć z całą klasą na temat wwym. –było trudne. W grupie niewielka liczba uczniów chciała współpracować ,dyskutować-szczególnie wtedy ,gdy ,, ktoś miał powiedzieć na temat swojego agresywnego zachowania ”Stopniowo sytuacja zaczynała się zmieniać. Chętniej wypowiadali się na temat agresji swoich znajomych ,sąsiadów ,a dopiero o sytuacjach z własnego podwórka .
EWALUACJA
Zajmując się tematyką agresji na co dzień w kontaktach z młodzieżą w mojej szkole ,zaobserwowałam ,że każda agresja ma swoje głębsze korzenie i przyczyny . Aby dogłębnie rozwiązać problem agresji należy skoncentrować się nad ich przyczynami, a wówczas łatwiej zapanować nad jego skutkami .Z własnego doświadczenia wiem, że do każdej sprawy i każdego przypadku trzeba podejść indywidualnie , ponieważ psychika każdego człowieka jest inna. Trzeba znależć sposób ,aby zdobyć zaufanie danej jednostki , a dopiero potem nad nią pracować. Nie zawsze w życiu codziennym sprawdza się zasada ,,kija i marchewki ”.Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia ,a owoce pracy wychowawczej nie zawsze przynoszą pożądany skutek....
Cieszy mnie to ,że dzieci w zespole klasowym stali się dla siebie bardziej życzliwi, wyrozumiali .Klasa stała się bardziej otwarta –na dyskusje związane z tematyką agresji .Uczniowie kl.III stali się bardziej zgrani , nie traktowali ,,gorszych od siebie ” jako intruzów. Jednak najważniejszym osiągnięciem było to, że od chwili prowadzenia tego programu nie wydarzyła się żadna sytuacja świadcząca o agresji. Są to moje wnioski , spostrzeżenia po obserwacji ,wywiadach i przeprowadzeniu programu na temat ,,Propagowanie pozytywnych zachowań u uczniów w młodszym wieku szkolnym jako walka z agresją ”.
Opracowała Dorota Nowak
|